در کشور ما شرایط اقتصادی به گونهای رقم خورده است که مردم نظر مثبتی به سرمایهداران ندارند. از گذشته تا کنون فرض عمومی بر آن بوده است که افراد متول معمولا کسانی هستند که از رانتهای حکومتی استفاده کرده و با زدوبند و رفتارهای غیر اخلاقی به پول رسیدهاند. این نگرش باعث شده که نه تنها کسب ثروت در کشور ما مثبت تلقی نشود بلکه نوعی نفرت از سرمایهداران در تلقی عمومی وجود داشته باشد.
واقعیت این است که این تلقی عمومی چندان بیراه نیست. افشاگریهای هر از چندگاه درباره گروهی از متمولان و فرادستان نشان میدهد که چگونه تنها به واسطه آشنایی و تبانی و رانت و سوء استفاده از سطح به اوج رسیدهاند. اما به نظر میرسد باید این تلقی تغییر کند. به عبارت دیگر جامعه باید به این باور برسد که کسب از راه نامشروع بد و مذموم است اما آنها که با تلاش و خلاقیت خود کارآفرینی کرده و تولید اشتغال و اعتبار ملی میکنند، نه تنها شایسته نکوهش نیستند بلکه لایق تقدیر و تحسین هستند.
متاسفانه تجربه سالها آشنایی با برنامه سازی در تلویزیون کشور نشان میدهد که صدا و سیما هیچ وقت حاضر نبود به شناخت و آشنایی مردم با ثرومندانی که از طریق کارآفرینی و تولید به شهرت رسیدهاند، کمک کند. بارها میشد که به دلیلی از یک کارآفرین و خلاق اقتصادی در برنامهای دعوت به عمل میآمد اما پیش از هر چیز تاکید میشد که نباید از برند آن فرد و حوزه مشخص فعالیتاش نامی به عمل بیاید. استدلال این بود که این کار یک تبلیغ است و برای تبلیغ باید پول گرفت.
خوشبختانه در برنامه پایش یکشنبه 8 دی، میهمان برنامه یک کارآفرین بود. نونس ژائله مدیر شرکت شیرین عسل میهمان این برنامه بود. از نوع فعالیت وی در زمینه تولید شکلات و بیسکوبیت گزارش مستند تهیه شد وی در طول برنامه به تشریح نوع فعالیتاش، شکستها، خلاقیتها، بحرانها و امیدهایش پرداخت.
میهمان این برنامه با بیانی کاملا ملموس، منطقی و حسابگرانه از طرحهایش، تصمیمهایش، تلاشهایش و آرزوهایش گفت. از اینکه چگونه تشنه کار است و کارآفرینی. وی ترسی نداشت از اینکه بگوید کارخانهای بسیار بزرگ و درآمدی بسیار زیاد دارد. از اینکه چگونه بدون هیچ رانت و پارتی میتوان از پخش و توزیع محصولات یک کارخانه با وانت پیکان به جایی رسید که صادرات میلیاردی به جهان داشت. وی از برنامهاش برای سال 2023 گفت و اینکه میخواهد جزو ده برند برتر تولید و توزیع پخش محصولات شکلات در جهان باشد.
وی در خلال برنامه به سوالهای مردم پاسخ داد به آنها گفت که برای کار نباید دست گدایی به سوی هیچ دولتی داشت و باید خود خلاقیت به خرج دهند. وی گفت که برای تامین نیاز کارگرانش به هزار و دویست نفر دیگر نیاز دارد اما تا کنون فقط دویست نفر را توانسته جذب کند چرا که اکثر بیکاران حاضر به کارگری نیستند. وی گفت که به نظرش بیش از بیکاری موضوع بیعاری کشور را به رنج رسانده است. وی نشان داد که با پوست و گوشتاش از بیکاری و بیعاری منفر است و هر کاری را به شرط اخلاقی و قانونی بودنش به بیکاری ترجیح میداده و میدهد.
میهمان برنامه با زبانی ملموس و بدون توجیه و ادعا نشان داد که تولید ثروت اگر چه سخت است اما میتوان بدون وابستگی و استفاده از رانت هم موفق بود.
تولید چنین برنامههایی میتواند یک تحول در تغییر نگرش مردم به کار باشد. میتواند کمک کند تا مردم به کسب درآمد و شهرت به شرط رعایت اخلاق و قانون، احترام گذاشته و چنین افرادی را شایسته تحسین بدانند.
نشان داد که موفقیت سخت است اما برای رسیدن به آن اراده و رفتار منطقی، پشت کار حیرتانگیز و خلاقیت لازم است.
امید است تولید این نوع برنامهها در رسانههای عمومی افزایش یابد چرا که تاثیر آن در رفتار و باور مردم در احترام به کار و کارآفرینی چندین برابر سخنرانیها و شعارهایی است که در قالب بیانات رسمی مسئولین بیان میشود.